Tegoroczną tematyką Letniej Szkoły jest budowa instrumentów ludowych. Tych przeznaczonych do grania melodii, jak oktawki, piszczałki czy okaryny, jak i służących zabawie jednym dźwiękiem i rytmem – gwizdków oraz bębenków. Poznamy tajniki tworzenia instrumentów z drewna, gliny i metalu.
Zajęcia poprowadzą znani i doświadczeni budowniczowie, którzy od lat w swoich przydomowych pracowniach wytwarzają różnego typu instrumenty i narzędzia muzyczne, a także udoskonalają technikę ich wykonywania. To także osoby, które prowadzą studium przypadków, dokonując wyborów między zachowywaniem tradycyjnych, starodawnych metod a stosowaniem innowacyjnych rozwiązań i nowoczesnych narzędzi w procesie budowy instrumentów ludowych.
Warsztaty w ramach Letniej Szkoły Tradycji
Grupa I – Warsztaty budowy oktawek biłgorajskich, prowadzący: Zbigniew Butryn z Janowa Lubelskiego (Lubelskie)
Pod kierunkiem Zbigniewa Butryna uczestnicy będą pracować nad powstaniem oktawek biłgorajskich. Cała grupa będzie wspólnie budować jeden instrument.
Choć zachowane zabytki muzealne mają różne rozmiary (np. model znajdujący się w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie jest wielkości skrzypiec „połówkowych”), podczas warsztatów powstanie instrument użytkowy o menzurze skrzypiec 4/4. Instrument będzie służył do działań edukacyjnych. Do udziału w warsztatach wymagana jest podstawowa umiejętność obsługi dłut, młotka i innych narzędzi stolarskich.
Zbigniew Butryn – ur. w Janowie Lubelskim, gdzie mieszka do dziś; muzykant (basetla, skrzypce, suka, oktawki, gitara basowa), lutnik amator, budowniczy instrumentów tradycyjnych, w szczególności chordofonów tzw. dłubanych (suka, skrzypce, oktawki, fidel płocka, mazanki, basy) oraz bębenków z brzękadłami (tzw. sitkowe) i barabanów.
Od 2008 roku Zbigniew Butryn wraz z synem Krzysztofem i synową Martą prowadzi Szkołę Suki Biłgorajskiej oraz Pracownię Instrumentów Ludowych. W 1993 roku wykonał rekonstrukcję swojej pierwszej suki biłgorajskiej. Do poszukiwań i rekonstrukcji zapomnianego instrumentu zainspirował go redaktor Polskiego Radia Marian Domański. Od tego czasu udoskonalił swój warsztat pracy przy budowie instrumentów. Swoją wiedzą chętnie dzieli się z osobami zainteresowanymi nauką.
Kiedy:
19 sierpnia, godz. 15.00-19.00
20 sierpnia, godz. 15.00-19.00
21 sierpnia, godz. 10.00-14.00
22 sierpnia, godz. 15.00-19.00
Gdzie: Warsztaty Kultury w Lublinie, ul. Grodzka 7, sala wystawowa, II piętro
Grupa II – Warsztaty budowy bębenka obręczowego, zwanego również sitkowym, jednoręczniakiem, bębenkiem z brzękadłami, prowadząca: Katarzyna Zedel z Pawłowa (Radomskie).
Uczestnicy poznają cały proces budowy bębenka obręczowego, na Lubelszczyźnie zwanego „sitkowym”, oraz obróbkę poszczególnych elementów z drewna, metalu i skóry. Wszyscy uczestnicy będą pracować wspólnie nad jednym dużym egzemplarzem, który będzie następnie służył do celów edukacyjnych, a ponadto każdy wykona własny bębenek o małych rozmiarach. W zależności od zdolności uczestników i dostępnego czasu, będzie można wykonać również drewniane zabawki muzyczne, inspirowane dziełami rzeźbiarza Jana Puka z Trześni. Do udziału w warsztatach wymagana jest podstawowa umiejętność obsługi wyrzynarki, szlifierki kątowej, młotka i innych narzędzi stolarskich.
Katarzyna Zedel – mieszkanka okolic Szydłowca, muzykantka, śpiewaczka i tancerka, a także twórczyni instrumentów tradycyjnych (bębenki, barabany, suka, mazanki, zabawki muzyczne). Doświadczenie w budowie instrumentów zdobywała m.in. u Piotra Sikory z Kuźnicy k. Przysuchy – mistrza wykonującego bębenki, basy, skrzypce, smyczki i futerały. W latach 2012-2020 pracowała jako specjalista ds. zbiorów w Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu.
Kiedy:
19 sierpnia, godz. 10.00-14.00
20 sierpnia, godz. 10.00-14.00
21 sierpnia, godz. 15.00-19.00
22 sierpnia, godz. 10.00-14.00
Gdzie: Warsztaty Kultury w Lublinie, ul. Grodzka 7, sala wystawowa, II piętro
Grupa III – Warsztaty budowy ceramicznych okaryn i gwizdków, prowadzący: Grzegorz Romańczyk z Piotrkowic (Małopolska)
Uczestnicy warsztatu zapoznają się z całym procesem budowy gwizdków i okaryn. Pierwszą ważną czynnością przed zbudowaniem instrumentów będzie wylanie i obróbka ich form, których następnie będzie można używać wielokrotnie. Uczestnicy zdobędą wiedzę o obróbce (czyszczenie, kucie) tych glinianych wyrobów, a także wiedzę na temat procesu wypalania. Do udziału w warsztatach nie wymagana jest specjalistyczna wiedza, jednak uczestnicy muszą liczyć się z faktem, że jest to „brudna i mokra robota”.
Grzegorz Romańczyk – twórca ceramicznych okaryn i ćwierkających ptaszków. Pochodzi ze znanej ze swojej twórczości rodziny Romańczyków, która od kilku pokoleń zajmuje się ceramiką – tradycję tę zapoczątkowała jego prababcia, a przejęli następnie jej synowie i ich potomkowie.
Kiedy:
19 sierpnia, godz. 15.00-19.00
20-22 sierpnia, godz. 10.00-14.00
Gdzie: Warsztaty Kultury w Lublinie, ul. Grodzka 7, sala warsztatowa przy patio, parter
Grupa IV – Warsztaty budowy drewnianych instrumentów pasterskich: gwizdków, piszczałek wielkopostnych (bez otworów palcowych), fujarek pasterskich (z otworami palcowymi), dwojnicy, prowadzący: Marcin Blachura z Żywca i Przemysław Ficek z Jeleśni (Beskid Żywiecki)
Celem warsztatów będzie nauka poszczególnych etapów i metod oraz własnoręczne wykonanie tradycyjnych instrumentów dętych z czarnego bzu. Uczestnicy będą wykonywać gwizdki o prostych formach, piszczałki wielkopostne (bez otworów palcowych) oraz w miarę umiejętności i możliwości czasowych piszczałki 6-otworowe (fujarki). Nauka zakończona będzie świętowaniem sukcesów twórczych i praktyką muzyczną na zbudowanych instrumentach.
Do udziału w warsztatach nie jest wymagana specjalistyczna wiedza, jednak uczestnicy powinni posiadać podstawową umiejętność operowania dłutami i nożykami.
Przemysław Ficek z Jeleśni i Marcin Blachura z Żywca – twórcy instrumentów tradycyjnych, m.in. piszczałek pasterskich i wielkopostnych, fujarek, dwojnic i gwizdków, ale także gajd beskidzkich i dud żywieckich (sposób wytwarzania dud i umiejętność gry na nich są wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego). Grając na stworzonych przez siebie instrumentach kontynuują muzyczne tradycje Beskidu Żywieckiego.
Kiedy:
19 sierpnia, godz. 15.00-19.00
20-22 sierpnia, godz. 10.00-14.00
Gdzie: Klasztor oo. Dominikanów, ul. Złota 9, Sala Unii
– O dostaniu się na warsztaty decydują odpowiedzi na zawarte w formularzu pytania. Potwierdzenie zostanie dostarczone e-mailem.